Prijsvraag Zuidplas – naamgeving met AI

Vorige maand viel mijn oog op een kort krantenbericht. De gemeente Zuidplas zocht hulp van ‘iedereen’ om een naam te bedenken voor een nieuw dorp. Helaas, er was geen geldbedrag te winnen, maar wel een jaar lang gratis fruit. Seizoensgebonden neem ik aan. Weliswaar ging het niet om een logo of huisstijl, maar taal is zeg maar ook een soort van mijn ding.

Onderzoekfase
De prijsvraag was online makkelijk te vinden, met spelregels en diverse informatieve achtergrondpagina’s. Vervolgens was de aanloop van het zgn. ‘vijfde dorp’ in diverse media na te zoeken. Een kloek boekwerk (PDF) over de geschiedenis van de gemeente (Thuis in Zuidplas, Erfgoed Zuid-Holland, 2010) was ook snel gevonden en bevraagd met behulp van AI. Als redelijk snel kwam ik grenzen tegen. ChatGPT heeft een paginalimiet en verleidde me tot een betaalde upgrade. Adobe’s nieuwe AI functie (Chat with your docs) ondersteunt op dit moment nog alleen Engels. De website ‘Smallpdf’ is weliswaar gratis voor grotere documenten, maar blijkt regelmatig foute antwoorden te geven die niet verwijzen naar specifieke pagina’s. Een goed alternatief was PDFPeer, alhoewel ik eerst met Acrobat het bestand moest verkleinen tot 10MB. Een samenvatting (engels) is zo gemaakt en de vraag ‘Noem 10 dorpen in Zuidplas’ is ook geen probleem. Helaas lukt het niet om het woord ‘Struischvogel’ te localiseren op een specifieke pagina, wat met Acrobat erg eenvoudig is.

Om inhoudelijk vaste grond te vinden (het nieuwe dorp ligt op het laagste punt van Nederland) vond ik toch tijd om de publicatie van A tot Z te lezen. Een eerste shortlist van mogelijke dorpsnamen begon zich te ontvouwen.

Naamgeving en gebiedsmarketing
Een bedrijfsnaam is wat anders dan een merknaam of een plaatsnaam. Vroeger waren er ‘Heerlijkheden’ (grondgebieden) en tegenwoordig zijn er buurtschappen, dorpen of gemeenschappen. Onderdeel van ‘naamkunde’ is de toponymie, de wetenschap van het verklaren van plaatsnamen. Taalkunde en historisch-geografische aspecten spelen hierbij een belangrijke rol. Er is in Nederland echter geen landelijke commissie die plaatsnamen controleert of vaststelt, deze bevoegdheid ligt bij de gemeente. De promotie van een gebied of plaats wordt steeds belangrijker (citymarketing), maar dan belanden we weer in andere vakgebieden. Naamcreatie is een apart vakgebied die vanuit research, brainstorm en positionering ook creatief werkt. Waaronder ook generatieve (namen)productie, met of zonder AI. Vervolgens vind er vaak een ‘legal’ check plaats met een domeinregistratie en een deponering in het merkenregister.

Brainstorm namen
In eerste instantie (makkelijk) met ChatGPT, die na een goede instructie (prompt) moeiteloos een lijst van 50 namen ophoest. Van Polderveen tot Landleeuw. Vervolgens een oefening met beginwoorden (Vijf-) en samentrekkingen (land-water). Om te voldoen aan een van de belangrijkste regels moest er een controle plaatsvinden in het bestaande plaatsnamenregister. Hiervoor had ik meerdere bronnen gevonden, maar de controle met ChatGPT (3.5) bleek niet waterdicht. Een favoriet van de shortlist (Middendorp) bleek bij nader inzien te bestaan in de gemeente Drenthe (via Metatopos almanak). Vervolgens werden twee menselijke hulplijnen ingeschakeld. Zonder uitgebreide briefing kwamen hier verrassende fantasienamen uit (Zilverzoom, gebaseerd op naastliggende stad Gouda).

Lobby en triangulatie
Een nieuwe zoekopdracht bracht een blinde vlek naar voren. Het bleek dat er een lobby bestond die handtekening had verzameld ten faveure van de naam ‘Cortelande’. Dit leidt tot enige commotie of de procedure moet worden aangepast. Ook vond ik een videoserie die meer achtergrondinformatie gaf over de exacte locatie in de polder. En wat te denken van een interview op Architectenweb met de bedenkers van het Masterplan. Deze nieuwe informatie leidde tot een triangulatie via ChatGPT om het middelpunt te vinden tussen vier bestaande dorpen. Dit resulteerde zowaar in een interactieve kaart (met OSM-blocks). Deze kwam ruwweg overeen met de informatie uit eerder genoemde video. Vervolgens kon ik op oude kaarten historische gebiedsnamen opzoeken. Door mijn online zoekgedrag kreeg ik steeds vaker filmpjes voorgeschotelt over architectuur en AI. Hier zat een onverwacht pareltje tussen, een ai tool for architecture mapping (aino). Een mooie bijvangst.

Prijsvraag en besluitvorming
Mijn shortlist verkleinde van 50 naar 5 realistische kandidaat-namen. Mijn ervaring met huisstijltrajecten voor Hollands Kroon en Zaanstad leidde tot een conservatief-historische rationale (zienswijze). Met als resultaat een mogelijke winnaar die ik hier nog niet zal delen.

Tot en met 30 juni mocht iedereen een suggestie indienen. Recente nieuwsberichten melden ruim 2.200 inzendingen. Een selectiecommissie stelt een top drie samen en na de zomer mogen de inwoners stemmen.